รักษาขาโก่ง Tag

โรค “ข้อเข่าเสื่อม” เป็นโรคที่มีการทำร้ายผิวกระดูกอ่อนบริเวณข้อต่อเกิดการสึกหรอ ยุบตัวลงมาของข้อเข่า มีกระดูกงอกที่เห็นได้ชัดจาก X-ray มีคนหลายคนกระหยิ่มยิ้มย่อง คิดว่าถ้าอายุไม่ถึง 60 ปี ไม่มีทางที่จะเป็นโรคข้อเข่าเสื่อม ความคิดนี้อาจจะถูกในสมัยก่อน ที่เรามีการใช้ข้อเข่าทำงานน้อย สมัยก่อนที่เรามีการออกเเรง กล้ามเนื้อหัวเข่าอย่างสม่ำเสมอ เเต่ถ้าเป็นในยุคปัจจุบัน อาจจะไม่ถูกต้องทั้งหมดครับ

มีการพบคนเป็นข้อเข่าเสื่อมในอายุที่น้อยลงเรื่อย ๆ ครับ เเน่นอนยิ่งอายุเยอะ ยิ่งมีอัตราการเป็นโรคข้อเข่าเสื่อมมากขึ้น เเต่ถ้าเราไม่ใส่ใจดูเเลจริงจัง เราอาจจะเป็นโรคนี้โดยไม่รู้ตัวครับ

หนึ่งในโรคที่คนไทยเป็นกันมาก เรียกได้ว่า ในเกือบทุกครอบครัวจะต้องมีสมาชิกอย่างน้อย 1 คนที่มีอาการจากโรคนี้ไม่มากก็น้อย คือ โรคข้อเข่าเสื่อม มาดูวิธีป้องกัน รักษาโรคข้อเข่าเสื่อม ว่ามีวิธีใดบ้าง

หลังผ่านช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง ประชากรมีความสุขที่สงครามยุติเสียที เริ่มที่จะผลิตลูกหลานออกมามากขึ้น เราเรียกช่วงเวลานั้นว่า Baby Boom เเละเรียกประชากรที่เกิดในช่วงนี้ว่า Baby Boomer จนกระทั่งราว ปี พ.ศ. 2480-2500 คนทั่วโลกเริ่มตระหนักว่า จำเป็นต้องควบคุมการผลิต จึงมีการคิดค้นถุงยางอนามัย เเละวิธีคุมกำเนิดใหม่ ๆ ตามมา

การใส่รองเท้าที่ปรับโครงสร้างได้ เป็นการ รักษาเข่าโก่งในเด็ก วิธีใหม่ โดยการทำรองเท้า หรือพื้นรองเท้าปรับโครงสร้างทั้งระนาบ มุม และความยาวของขาเฉพาะกับเด็กคนนั้น สามารถทำตั้งแต่เด็กเริ่มหัดเดินเป็นต้นไป จนเข้าสู่วัยชรา

ปัญหาเด็กเข่าโก่งหรือขาโก่ง และ เข่ากางหรือขากางเป็นปัญหาที่พบได้บ่อย ซึ่งมีทั้งที่โก่ง กางแบบธรรมชาติ สามารถหายโก่ง หายกางได้เอง โดยไม่ต้องรักษา รูปร่างเข่าจะกลับมาตรงเองเมื่ออายุมากขึ้น แต่ก็มีที่เข่าโก่ง หรือกางมากและเป็นถาวรจนกระทั่งเข้าสู่วัยรุ่น ก่อก็ให้เกิดความไม่สวยงาม

อย่างไรเรียก ขาโก่ง เข่าโก่ง ขากาง หรือ เข่ากาง

เข่าโก่ง หรือ ขาโก่ง หมายถึง เวลาเรายืนตรง รูปร่างของขาสองข้างจะมีลักษณะโก่งออกเป็นรูปตัวโอ (O) โดยช่องว่างของเข่าสองข้างจะมากกว่า ช่องว่างของข้อเท้า โดยลูกบอลลูกเล็ก ๆ สามารถวิ่งรอดระหว่างขาได้เลยครับ

เข่ากาง หรือ ขากาง หมายถึง เวลาเรายืนตรง รูปร่างของขาสองข้างจะมีลักษณะเข่าชนกัน โดยเมื่อพิจารณาดูรูปร่างทั้งขาจะเหมือนตัว เอ็กซ์ (X)

รูปร่างเข่าที่ผิดปกติของเด็กจะมีผลเสียไหม ?

ปัญหาเด็กเข่าโก่งหรือขาโก่ง และ เข่ากาง หรือ ขากางเป็นปัญหาที่พบได้บ่อย ซึ่งมีทั้งที่โก่ง กางแบบธรรมชาติ สามารถหายโก่ง หายกางได้เอง โดยไม่ต้องรักษา รูปร่างเข่าจะกลับมาตรงเองเมื่ออายุมากขึ้น แต่ก็มีที่เข่าโก่ง หรือกางมากและเป็นถาวรจนกระทั่งเข้าสู่วัยรุ่น ก่อก็ให้เกิดความไม่สวยงาม ใส่กางเกงขาสั้น กระโปรงสั้น หรือ กางเกงรัดรูปก็จะเห็นรูปร่างที่ผิดปกติได้ชัด ถ้ามีปัจจัยลบเสริมในด้านอื่น ๆ เช่น น้ำหนักเกิน กล้ามเนื้อหัวเข่าอ่อนแอ ก็จะทำให้ปวดเข่าง่าย อาจทำให้มีเข่าเสื่อมก่อนวัยอันควร และเร็วกว่าปกติ การดูแลและรักษาเข่าโก่งหรือ ขาโก่ง และ เข่ากาง หรือ ขากาง ตั้งแต่วัยเด็ก จึงเป็นเรื่องที่มีความสำคัญมากต่อการเจริญเติบโตและรูปร่างของขาหรือเข่าครับ

การเปลี่ยนแปลงของรูปร่างของขา หรือเข่าสองข้างในเด็กที่กำลังเจริญเติบโต

รูปร่างของขา หรือเข่าของเด็กนั้นไม่คงที่ตั้งแต่เด็กเกิดมาครับ จากการศึกษา เราพบว่า เด็กแรกเกิดขาหรือเข่าจะมีรูปร่างที่โก่ง ไม่ตรงก่อนครับ โดยเด็กแรกคลอดจะมีเข่าโก่งมากที่สุด มีมุมระหว่างกระดูกต้นขา และหน้าแข้ง (Tibiofemoral Angle) ที่เราเรียกว่า มุมเข่าโก่งในบางคนมากถึง 15 องศา แต่ข่าวดีก็คือ มุมเข่าโก่งนี้จะค่อย ๆ ลดลงเมื่อเด็กค่อย ๆ โตขึ้น

จนเมื่อเด็กอายุราว 2 ปี รูปร่างของขา หรือ เข่าก็จะดูตรงเป็นธรรมชาติ แต่เดี๋ยวก่อนครับ รูปร่างของขาเด็กยังไม่หยุดเปลี่ยนแปลงแค่นั้น เพราะหลังจาก 2 ขวบ ขาหรือเข่าของเด็กก็จะเริ่มกางขึ้น โดยจะค่อย ๆ กางออกมากขึ้นเรื่อย ๆ จนเต็มที่เมื่อเด็กมีอายุราว 3 ขวบ โดยบางคนอาจจะมีมุมเข่ากางมากเท่ากับมุมเข่าโก่งตอนแรกคลอดก็ได้ครับคือ ที่ประมาณ 12-13 องศา

สุดท้ายเมื่อเด็กโตขึ้นอีกหน่อย รูปร่างของขา หรือเข่าที่กางนี้จะค่อย ๆ ลดลง กางน้อยลงเหลือไม่กี่องศาในช่วง 6-7 ปี จนมองเห็นเหมือนขาเด็กหรือเข่าเด็กจะมีรูปร่างตรงอีกครั้งหนึ่ง และขาหรือเข่าจะมีรูปร่างกางเล็กน้อยคงที่แบบนั้นจนกระทั่งเข้าสู่วัยผู้ใหญ่ ก่อนจะเริ่มมีเข่าโก่งอีกที ก็อาจจะมีอายุมากถึง 70 ปีไปแล้วเนื่องจากเป็นข้อเข่าเสื่อมครับ

พ่อแม่เด็ก ตลอดจนญาติผู้ใหญ่ที่มาช่วยเลี้ยงเด็กแทนพ่อแม่ยุคใหม่บางคนที่ไม่มีเวลา เมื่อเห็นลูกเข่าโก่งหรือขาโก่ง และ ขากางหรือเข่ากาง โดยที่ไม่ทราบพัฒนาการจากที่อธิบายดังกล่าวก็อาจจะมีความกังวล ว่า บุตรหลานของตัวเองที่มีรูปร่างขาที่งอผิดปกตินี้ถาวร ไม่ยอมหาย และจะเป็นมากขึ้น

ผมขอแนะนำให้จับหลักง่าย ๆ ตรงนี้ครับ ดูที่อายุเด็กก่อนนะครับ ถ้าไม่ถึง 2 ปี รูปร่างเข่าที่โก่งนั้นอาจจะเป็นรูปร่างที่ปกติได้ แต่ถ้าเด็ก อายุเกิน 2 ปี หรือใกล้ 2 ปี ยังดูเข่าโก่งมากอยู่ ก็ต้องรีบไปพบแพทย์เป็นการด่วนครับ

ถ้าอายุเกิน 2-3 ปี เด็กมีรูปร่างขาหรือเข่าที่กางออกมาก ๆ ก็ยังไม่ต้องกังวล รออีกปี สองปี รูปร่างขาก็อาจจะกลับมาตรงขึ้น กางน้อยลงแล้วรูปร่างขาก็จะกลับมาปกติได้

ไม่แน่ใจว่าลูกตัวเองรูปร่างขาปกติหรือไม่?

แต่สำหรับคนที่ไม่แน่ใจก็มีวิธีง่ายกว่านั้นครับ คือ พาเด็กไปพบคุณหมอกระดูกด้านนี้ และก็ต้องขอร้องไว้อย่างหนึ่งครับ พยายามอย่าไปขู่เด็กเวลาที่เด็กดื้อนะครับ ว่าเดี๋ยวให้หมอฉีดยา เพราะเด็กจะกลัวหมอมาก จนหมอตรวจเด็กไม่ได้ แตะต้องตัวไม่ได้เลย ซึ่งจะทำให้ได้ข้อมูลจากการตรวจน้อยลง

ทำไม ? รูปร่างของเด็กถึงมีการเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา

มีการอธิบายหลายทฤษฎีครับ เช่น ทฤษฎีของแรงกดที่ตัวสร้างความยาวกระดูกหน้าแข้ง ในเด็กแรกคลอดทุกคนจะมีเข่าโก่งก่อน พอเริ่มจะหัดเดินในช่วงแรกที่ลงน้ำหนักเดินนั้น รูปร่างของเข่าก็จะโค้งออกด้านนอก ยิ่งเวลาเดินก็จะเห็นชัดมากขึ้น เพราะเข่าข้างเดียวจะต้องรับน้ำหนักทั้งตัว ทำให้ฐานของฝ่าเท้าทั้งสองข้างจะแคบลงครับ การเดินของเด็กก็จะไม่มั่นคง ดังนั้นในเด็กที่เริ่มจะหัดเดินใหม่ จึงพยายามเดินกางขาให้ระยะห่างของฝ่าเท้ากว้าง ๆ นัยว่าจะทำให้ มั่นคงกว่า ไม่ล้มง่าย ส่งผลให้แรงกดที่จุดที่สร้างความยาวกระดูกของขาด้านข้างมากกว่าด้านใน ทำให้จุดที่การสร้างกระดูกเข่า และขาให้ยาวขึ้นด้านในที่ไม่ถูกกดมากมีความอิสระมากกว่าสามารถสร้างความยาวได้ดีกว่า แน่นอนครับ ย่อมส่งผลให้มีรูปร่างของเข่าและขากางออกมากขึ้นเรื่อย ๆ จนอายุ 2 ปี รูปร่างทั้งขาก็จะดูตรง และหลังจากอายุ 2 ปี การสร้างความยาวของจุดที่สร้างยังคงเป็นแบบนี้อยู่อีกสักระยะเวลาหนึ่ง จึงส่งผลให้เข่า และขาเด็กเริ่มเข่ากางมากขึ้นเรื่อย ๆ จนถึงอายุ 4 ปี

จนการสร้างความยาวของจุดที่สร้างของสองฝั่งของเข่าสมดุลกัน ตลอดจนกล้ามเนื้อของขาที่ใช้ในการเดินพัฒนามากขึ้น รูปร่างเข่าที่กางก็จะค่อยลดลง และ หลังอายุ 6-7 ปีมุมของหัวเข่าก็จะมีการเปลี่ยนแปลงน้อยมาก แต่พออายุ 25 ปี ถ้าดูแลสุขภาพเข่าไม่ดีพอ มนุษย์ก็จะมีเข่าโก่งเพิ่มขึ้นvและถ้าไม่ดูแลรักษาจนอายุมากขึ้น ก็อาจจะส่งผลทำให้มีเข่าโก่งก่อนวัย และมีอาการปวดเข่าง่าย เข่าเสื่อมง่ายได้ครับ

อีกทฤษฎีหนึ่ง เป็นเรื่องของแรงดึงของกล้ามเนื้อขาทั้งด้านในและด้านนอก เป็นทฤษฎีจากหมอกระดูกเด็กที่มีชื่อเสียงท่านหนึ่ง ซึ่งเป็นอาจารย์ของผู้เขียนเอง โดยปัจจุบันท่านได้เกษียณตัวเองในการทำงานไปแล้ว (รองศาสตราจารย์ นพ.ไพรัช ประสงค์จีน) ท่านเชื่อในช่วงที่เด็กเริ่มหัดเดินใหม่ ๆ จะพยายามกางขาทั้งสองข้างให้ฐานของฝ่าเท้ากว้างขึ้นเพื่อความมั่นคง การทำแบบนั้นย่อมส่งผลทำให้กล้ามเนื้อที่ใช้ในการเดินด้านนอกออกแรงดึงกระดูกหัวเข่ามากกว่ากล้ามเนื้อขาและเข่าด้านใน ขณะที่เด็กกำลังยกขาออกก้าวเดิน และลงน้ำหนักเหยียบพื้นแต่ละข้าง จนทำให้เข่ากางออกมากขึ้นเรื่อย ๆ ครับ

พ่อแม่ของเด็ก ตลอดจนญาติผู้ใหญ่ที่มีความกังวล ว่า เด็กตัวน้อย ๆ จะเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่เข่าโก่งหรือไม่ก็อาจจะจำเป็นที่ต้องพาเด็กมาให้หมอตรวจครับ โดยคุณหมอก็ตรวจสอบอายุ มีการวัดมุมของหัวเข่า ดูการเดินของเด็ก และอาจตรวจอย่างอื่นเพิ่มเติม บางคนก็จำเป็นต้อง X-Ray เพื่อดูรูปร่างของส่วนที่สร้างความยาวกระดูก ว่ามีความผิดปกติหรือไม่ โดยเฉพาะในเด็กที่มีอายุเกิน 2 ปีไปแล้วที่เข่ายังโก่งอยู่ และอาจจะต้องมีการนัดตรวจทุก 6 เดือน จนกว่าเด็กจะมีรูปร่างของเข่าที่ปกติตามเกณฑ์ของอายุครับ

ในบางรายที่เป็นโรคเข่าโก่งตั้งแต่เล็ก ๆ ซึ่งมักจะเป็นในเด็กบางเชื้อชาติ และน้ำหนักตัวมาก ๆ ก็จำเป็นต้องแก้ไขตั้งแต่เนิ่น ๆ ครับ อย่าไปรอนานเกินไป เพราะจะไม่ทันการณ์

RELATED ARTICLES
เข่าโก่ง หรือ ขาโก่ง และ เข่ากาง หรือ ขากาง ในเด็ก ตอนที่ 1
เข่าโก่ง หรือ ขาโก่ง และ เข่ากาง หรือ ขากาง ในเด็ก ตอนที่ 2

การผ่าตัดดัดเข่าพร้อมกันสองข้างด้วยเทคนิคใหม่

ผู้ที่เข่าโก่งหลายท่านมีคำถามว่า สำหรับคนที่เข่าโก่งทั้งสองข้างตั้งแต่เด็กๆ จนเป็นผู้ใหญ่จะสามารถผ่าตัดแก้ไขทั้งสองข้างในคราวเดียวกันได้หรือไม่? และ จะมีข้อแตกต่างจากการผ่าตัดแก้ไขขาโก่ง? หรือเข่าโก่งทีละข้างอย่างไร?เเละข้อสำคัญเคยมีการผ่าตัดแก้ไขขาโก่ง และเข่าโก่งในคราวเดียวกันในประเทศไทยหรือไม่ ?

 

 

 

 

 

 

 

และเหตุผลที่สำคัญก็คือ เมืองไทยเรามีจำนวนประชากรที่เข่าโก่ง หรือ ขาโก่งข้างเดียว มากกว่า สองข้างครับ และโดยเฉพาะเดี๋ยวนี้ ผมจะคอยเตือนคนไข้ที่มารักษาเรื่อง ปวดเข่า เข่าเสื่อม และมีเข่าโก่ง หรือขาโก่งข้างเดียวที่มีแนวโน้มว่า อีกข้างจะโก่งตามมาแม้จะรักษาแบบไม่ผ่าตัดเต็มที่ไปแล้ว ให้รีบผ่าตัดดัดเข่าแก้ไขก่อนเพื่อให้การลงน้ำหนักของเข่าสองข้างสมดุลกัน ไม่ทำให้อีกเข่าโก่งตามมา

 

 

 

แต่แพทย์จะไม่อนุญาตให้ใช้เข่าข้างที่ผ่าตัดลงน้ำหนักเดินได้ เนื่องจาก ในช่วงก่อนสี่ถึงหกสัปดาห์แรกหลังการผ่าตัด กระดูกที่ผ่าตัดแก้ไขยังเชื่อมกันไม่สนิท อาจส่งผลทำให้มุมที่ศัลยแพทย์ดัดมีการเคลื่อนไหวเปลี่ยนแปลงไป หรือทำให้กระดูกติดช้าลง ดังนั้นการเดิ จึงต้องใช้ไม้เท้าคู่ค้ำจุน (crutches, walker) ช่วยในระหว่างที่ผู้ป่วยเดิน โดยลงน้ำหนักที่ขาข้างที่ไม่ผ่าตัด และใช้ไม้เท้าช่วยเดินโดยข้างที่ไม่ผ่าต้ดห้ามสัมผัสพื้นครับ

 

 

 

เมื่อเวลาผ่านไป สี่ถึงหกสัปดาห์ กระดูกขาข้างที่ผ่าตัดแก้ไขติดสนิทดีแล้ว แพทย์จึงอนุญาติให้ลงน้ำหนักดินได้ โดยสามารถลงน้ำหนักเดินได้ทันที่ที่มีการถอดเอาโลหะยึดกระดูกออก (ข้อดี คือโดยไม่ต้องผ่าตัดซ้ำเพื่อเอาเหล็กออก) เริ่มบริหารฟื้นฟูกล้ามเนื้อต้นขาให้แข็งแรง เมื่อมีการวางแผนจะผ่าขาข้างที่เหลือจึงต้องรอให้ข้างแรกที่ผ่าตัดเดินได้คล่องเสียก่อนครับ ซึ่งส่วนใหญ่ต้องใช้เวลา สองถึงสามเดือนขึ้นไป และต้องรอเวลาอีกเท่ากันของขาข้างที่สองในการจะกลับมาเดินโดยปราศจากไม้เท้าค้ำยัน

 

 

ก่อนการผ่าตัดแก้ไขข้อเข่าโก่งทั้งสองข้างพร้อมกัน ผู้ป่วยจะถูกสอน และแนะนำให้ใช้รถเข็น หรือ wheel chair ให้คล่องในกิจวัตรประจำวัน. เช่นการเข้าห้องน้ำการลุกจากเตียงนอน เคลื่อนย้ายตัวมานั่งบนรถเข็น การนั่งลงบนรถเข็นผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดก็ยังคงงอเข่าได้เหมือนเดิมและเท้าทั้งสองข้างก็สามารถวางบนพื้นรับน้ำหนักขาได้ แต่เรื่องของการเดินลงน้ำหนัก แพทย์ยังคงห้ามอยู่เป็นเวลา 4-6 สัปดาห์หรือจนกว่ากระดูกจะติดแข็งแรงครับ

 

 

 

ในบางคนที่ได้รับการผ่าตัดเเก้ไขข้อเข่าโก่งในคราวเดียวกัน อาจจะถอดโลหะออกไม่พร้อมกันนะครับเนื่องจากกระดูกที่ผ่าตัดเชื่อมกันสนิทไม่พร้อมกัน แต่เวลาก็ไม่ห่างกันมาก(ประมาณหนึ่งสัปดาห์)ครับ

3. ค่าใช้จ่าย การผ่าตัดแก้ไขข้อเข่าโก่งพร้อมกันสองข้าง (Cost)

ในการผ่าตัดแก้ไขข้อเข่าโก่งในคราวเดียวกันสองข้าง ค่าใช้จ่ายจะถูกกว่า ครับ เพราะการนอนพักรักษาตัวใช้เวลาเท่ากัน หรือ นานกว่าข้างเดียวกันไม่มาก (ปกติในการผ่าตัดแก้ไขเข่าโก่งข้างเดียวต้องนอนในโรงพยาบาลเป็นเวลา3-4วัน) อีกทั้งการผ่าตัดสองข้างพร้อมกันจะ ประหยัดเวลาที่ใช้ในห้องผ่าตัด และเครื่องมือที่ใช้ในการผ่าตัดด้วยครับ เนื่องจาก การคิดค่าใช้จ่ายของโรงพยาบาลเอกชนมักคิดชั่วโมงที่สองของการผ่าตัดถูกกว่าชั่วโมงแรก Set ผ่าตัดก็ใช้แค่Set เดียว ไม่ต้องเปดสองSets เมื่อมีการผ่าตัดทีละครัง

 

 

อย่างไรก็ตาม การผ่าตัดแก้ไขขาโก่ง หรือเข่าโก่ง พร้อมก้นสองข้าง เหมาะกับคน ที่ยังมีกำลังของกล้ามเนื้อต้นขาอยู่ครับ เพราะการดูแลร่างกาย ส่วนใหญ่ต้องพึ่งตัวเอง เมื่อพร้อมที่จะเอาโลหะที่ติดอยู่ภายนอกออก ก็ต้องเตรียมตัวบริหารกล้ามเนื้อต้นขาให้ดี ๆ นะครับ

รูปร่าง

 

ตัวอย่างภาพผู้ป่วยที่ได้รับการผ่าตัดแก้ไขเข่าโก่งจาก การผ่าตัดแบบ MHTO ทั้งสองข้างพร้อมกัน

การผ่าตัดแก้ไขขาโก่ง เข่าโก่ง เข่าเสื่อม เข่าคด แบบ MHTO

ก่อน – หลัง การผ่าตัดแก้ไขขาโก่ง เข่าโก่ง เข่าเสื่อม เข่าคด แบบ MHTO

ก่อน – หลัง การผ่าตัดแก้ไขขาโก่ง เข่าโก่ง เข่าเสื่อม เข่าคด แบบ MHTO

หมายเหตุ : ภาพที่แสดงทั้งหมดเป็นภาพของผู้ป่วยของ นพ.สมศักดิ์ เหล่าวัฒนา

ตัวอย่างผู้ที่ผ่าตัดแก้ไขเข่าโก่งเข่าชิด

คุณรติรัตน์ ไพรัตน์ จาก ประเทศรัสเซีย ตอนที่ 1
คุณรติรัตน์ ไพรัตน์ จาก ประเทศรัสเซีย ตอนที่ 2
คุณณัชชาพัชร์ ปัญฎีกา

ตัวอย่างภาพผู้ที่ผ่าตัดแก้ไขเข่าโก่ง เข่าชิด
อัลบั้ม 1
อัลบั้ม 2

บทความที่เกี่ยวข้อง การผ่าตัดแก้ไข้ ขาโก่ง หรือ เข่าโก่ง (เข่าเสื่อม)

ตอนที่ 1 “ข้อเสีย”
ตอนที่ 2 “เมื่อไหร่ต้องผ่าตัดเข่า”
ตอนที่ 3 “วิธีผ่าตัดแก้ไขเข่าโก่ง หรือ ขาโก่ง แบบต่างๆ”
ตอนที่ 4 “การผ่าตัด ดัดเข่าด้วยเทคนิคใหม่”
ตอนที่ 5 “การผ่าตัดดัดเข่าพร้อมกันสองข้างด้วยเทคนิคใหม่”

---