กระดูกสันหลังคด (Scoliosis) คือ การคดงอของกระดูกสันหลัง หรือกระดูกสันหลังมีลักษณะบิดเบี้ยวไปด้านข้าง ซึ่งเกิดขึ้นได้กับทุกวัย แต่ส่วนใหญ่แล้วมักเกิดขึ้นกับเด็ก โดยเฉพาะในเด็กอายุตั้งแต่ 10-15 ปี โดยทั่วไปหากอาการไม่รุนแรงมักไม่ต้องเข้ารับการรักษา แต่หากกระดูกสันหลังคดมาก อาจทำให้มีอาการปวดหลัง เอว ปวดคอเรื้อรัง ควรปรึกษาแพทย์ หรือ ผู้เชี่ยวชาญเพื่อรับการรักษา หรือแก้ไขกระดูกสันหลังคดอย่างถูกวิธี
สาเหตุของกระดูกสันหลังคด
1. กระดูกสันหลังผิดรูปตั้งแต่แรกเกิด (Congenital scoliosis) จะมีผลมาจากการไม่สมประกอบของตัวอ่อนในครรภ์โดยจะพบว่ามีกระดูกสันหลังหนึ่งชิ้นหรือมากกว่าหนึ่งชิ้น เกิดความผิดปกติ ทำให้กระดูกสันหลังเกิดความโค้งที่ผิดปกติหรือเกิดการผิดรูปได้
2. มีโรคทางระบบประสาทหรือระบบกล้ามเนื้อผิดปกติ (Neuromuscular scoliosis) โรคระบบประสาท และกล้ามเนื้อ จะมีผลทำให้เกิดโรคกระดูกสันหลังคด เช่น โรคกล้ามเนื้อโตมากกว่าปกติ กล้ามเนื้อกระดูกสันหลังฝ่อลีบ เป็นต้น
3. กระดูกสันหลังคดแบบไม่ทราบสาเหตุ (Idiopathic scoliosis) มักเกิดขึ้นกับวัยรุ่นโดยเฉพาะเพศหญิงและยังมีแนวโน้มในระดับความรุนแรงของโรคมากขึ้นด้วย
ลักษณะของ “กระดูกสันหลังคด” แบบต่าง ๆ
Photo: A healthy spine is compared to scoliosis in the thoracic and lumbar regions. Photo Source: 123RF.com.
วิธีการสังเกตลูกหลาน กระดูกสันหลังคด หรือไม่ ?
คุณพ่อคุณแม่ ผู้ปกครอง ลองสังเกต หรือเช็กกระดูกสันหลังของลูกหลานได้เบื้องต้น โดยให้ลูกยืนเท้าชิดกัน และให้ก้มไปด้านหน้า ใช้มือ 2 ข้าง พยายามแตะพื้น ถ้ากระดูกสันหลังคดจะเห็นความนูนของหลังไม่เท่ากัน มีการเอียงของลำตัวไปด้านใดด้านหนึ่ง ควรไปปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจให้ละเอียดเพิ่มขึ้น การตรวจเจอตั้งแต่เนิ่น ๆ จะช่วยให้ทำการรักษาได้ผลดี อาจจะแค่ปรับท่าทาง บริหารร่างกาย หรือใช้ insole แผ่นรองรองเท้า ปรับโครงสร้าง ก็อาจจะแก้ไขได้แล้ว
อาการของกระดูกสันหลังคด ที่พบบ่อย
- มองเห็นความคดงอของกระดูกสันหลังได้อย่างชัดเจน
- ลำตัวเอียงไปข้างใดข้างหนึ่ง
- สะโพก หรือ หัวไหล่ 2 ข้างไม่เท่ากัน
- ซี่โครง หรือ หน้าอกด้านใดด้านหนึ่ง อาจยื่นออกมาด้านหน้า
- สัดส่วนของเอว มีความผิดปกติ โดยมีระดับไม่เท่ากัน
วิธีป้องกัน แก้ไข รักษากระดูกสันหลังคด
การรักษา แก้ไขกระดูกสันหลังคด ทำได้หลายวิธี ต้องขึ้นอยู่กับสาเหตุ ลักษณะ อาการของกระดูกสันหลังคด ซึ่งควรจะทำโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทาง ตัวอย่างการป้องกัน รักษา แก้ไข กระดูกสันหลังคด มีดังต่อไปนี้
เลี่ยงกีฬาหรือกิจกรรมที่ส่งผลต่อการบิดกระดูกสันหลัง
ควรเลี่ยงกีฬา หรือ การออกกำลังกาย หรือกิจกรรมที่ต้องเคลื่อนไหวหรือส่งผลต่อการบิดแนวกระดูกสันหลัง เช่น โยคะ ยิมนาสติก การสะพายกระเป๋าเป้หนัก ๆ หรือ การกระโดดแทรมโปลีน
สวมใส่เสื้อเกราะ
แพทย์อาจจะสวมใส่เสื้อเกราะสำหรับผู้ป่วยกระดูกสันหลังคด (Scoliosis Brace) สำหรับการแก้ไขโครงสร้างกระดูกสันหลัง เมื่อพบความผิดปกติที่ยังไม่ร้ายแรงมากจนเกินไป
จัดท่าทางให้เหมาะสม
ท่าทางต่าง ๆ ในกิจวัตรประจำวันส่งผลต่อโครงสร้าง สรีระร่างกาย ดังนั้นการปรับ จัดท่าทางการเดิน การยืน การนั่ง หรือทำกิจกรรมต่าง ๆ ควรได้รับคำปรึกษาเพื่อจัดท่าทางให้ถูกต้อง จากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ
ฝึกกล้ามเนื้อหลังชั้นในให้แข็งแรงขึ้นแก้ไข กระดูกสันหลังคด
หากมีอาการไม่มาก แพทย์ผู้เชี่ยวชาญอาจจะให้ฝึกกล้ามเนื้อหลังชั้นในด้วยตัวเองสม่ำเสมอ ซึ่งเป็น การรักษากระดูกสันหลังคด โดยไม่ต้องผ่าตัด (คลิกดู ท่ากายบริหารฝึกกล้ามเนื้อหลังชั้นในให้แข็งแรงขึ้น)
การใช้แผ่นรองรองเท้าปรับโครงสร้าง แก้ไขกระดูกสันหลังคดในเด็ก
ใช้แผ่นรองฝ่าเท้าปรับโครงสร้าง แก้ไขกระดูกสันหลังคด
หนึ่งในสาเหตุของกระดูกสันหลังคดในเด็ก คือโครงสร้างร่างกายที่ไม่สมดุล พัฒนาการเกิดขึ้นจนเป็นปัญหาถาวร วิธีแก้ไข คือ การใช้รองเท้า และ แผ่นรองฝ่าเท้าปรับโครงสร้างเฉพาะบุคคล ซึ่งสามารถปรับโครงสร้างร่างกายให้กลับมาสมดุลขึ้น และแก้ไขกระดูกสันหลังคดในเด็ก ที่เกิดจากปัญหานี้ให้กลับมาตรงขึ้นได้ โดยต้องตรวจและวิเคราะห์โครงสร้างโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ การใช้ insole หรือ แผ่นรองรองเท้าปรับโครงสร้าง เป็นการรักษากระดูกสันหลังคด โดยไม่ต้องผ่าตัด
การผ่าตัดแก้ไขกระดูกสันหลังคด ในผู้ป่วยที่มีกระดูกสันหลังคดมาก และ ไม่สามารถแก้ไข โดยวิธีการ อื่น ๆ แล้ว อาจจะจำเป็นต้องใช้วิธีการผ่าตัดเพื่อแก้ไขกระดูกสันหลังคด
